Trong xây dựng bê tông cốt thép, một trong những công đoạn quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền, an toàn và tiến độ thi công chính là thời gian tháo cốp pha. Đây là bước quyết định bê tông đã đạt đủ cường độ chịu lực hay chưa. Nếu tháo quá sớm, bê tông có thể bị nứt, sập hoặc biến dạng, nhưng nếu tháo quá muộn, tiến độ thi công sẽ bị chậm trễ, kéo theo chi phí tăng cao.
Vậy thời gian tháo cốp pha như thế nào là hợp lý? Quy định nào được áp dụng trong thực tế? Và khi thi công cần lưu ý những gì? Bài viết sau của Song Vũ sẽ giúp bạn có cái nhìn đầy đủ và chuẩn xác nhất.
Khái niệm cốp pha và tầm quan trọng trong thi công
Cốp pha là gì?
Cốp pha (hay còn gọi là ván khuôn) là một kết cấu tạm thời, được chế tạo bằng nhiều vật liệu khác nhau như gỗ, thép, nhôm hoặc nhựa, dùng để định hình bê tông khi còn ở trạng thái lỏng. Sau khi bê tông đạt cường độ cần thiết, cốp pha sẽ được tháo ra.
Vai trò của cốp pha
- Định hình kết cấu: Giúp bê tông giữ đúng hình dáng, kích thước theo bản vẽ thiết kế.
- Chịu tải tạm thời: Gánh chịu lực cho đến khi bê tông đạt đủ khả năng chịu lực.
- Ảnh hưởng đến bề mặt bê tông: Cốp pha chất lượng sẽ giúp bề mặt bê tông nhẵn, giảm công đoạn trát lại.
Chính vì vậy, việc xác định đúng thời gian tháo cốp pha không chỉ đảm bảo an toàn mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến thẩm mỹ và tuổi thọ công trình.
Cơ sở tiêu chuẩn về thời gian tháo cốp pha
Tại Việt Nam, TCVN 4453:1995 – Kết cấu bê tông và bê tông cốt thép toàn khối – Quy phạm thi công và nghiệm thu là tiêu chuẩn thường được áp dụng để xác định thời điểm tháo cốp pha.
Theo đó, thời gian tháo cốp pha phụ thuộc vào:
- Mác bê tông (cường độ thiết kế R).
- Điều kiện thời tiết (nhiệt độ, độ ẩm).
- Loại phụ gia sử dụng.
- Vị trí kết cấu (cột, dầm, sàn, cầu thang, ban công…).
Nguyên tắc chung:
- Cốp pha chỉ được tháo khi bê tông đã đạt tối thiểu 70% cường độ thiết kế đối với các kết cấu không chịu tải trực tiếp.
- Với kết cấu chịu tải trọng thường xuyên (như sàn, dầm, cầu thang), chỉ tháo khi bê tông đạt ≥ 100% cường độ thiết kế.
Thời gian tháo cốp pha theo từng vị trí cụ thể
Tháo cốp pha cột
- Có thể tháo sau 1 – 2 ngày kể từ khi đổ bê tông.
- Lý do: Trong giai đoạn đầu, cột chưa chịu lực chính. Chỉ đến khi dầm, sàn và tường hoàn thiện, cột mới phải gánh tải trọng.
- Lưu ý: Khi tháo, cần tránh va chạm mạnh để không làm sứt mẻ góc cạnh cột.
Tháo cốp pha dầm và sàn
- Với bê tông mác thường R28 (đạt 100% cường độ sau 28 ngày): tháo cốp pha sau 23 ngày.
- Với bê tông sử dụng phụ gia R7 (đạt ~97% cường độ sau 7 ngày): có thể tháo sau 7 – 10 ngày.
- Tuy nhiên, trong thực tế thi công tầng cao, hệ cốp pha chống đỡ tầng dưới thường được giữ lại lâu hơn, nhằm đảm bảo an toàn.
Tháo cốp pha ban công
- Ban công chỉ neo một đầu vào kết cấu chính, đầu còn lại chịu lực tự do nên khả năng võng rất lớn.
- Vì vậy, thời gian tháo cốp pha thường chậm hơn dầm sàn khoảng 1 tuần.
- Chỉ nên tháo khi bê tông đã đạt 100% cường độ thiết kế.
Tháo cốp pha cầu thang
- Cầu thang là kết cấu chịu tải thường xuyên (người đi lại, vận chuyển vật liệu).
- Do đó, cần giữ cốp pha lâu hơn để đảm bảo an toàn, thường bằng hoặc lâu hơn ban công.
- Thời điểm tháo hợp lý là khi bê tông đạt 100% cường độ chịu lực.
>>Xem thêm “Thiết kế nội thất Đồng Nai”
Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian tháo cốp pha
Mác bê tông
- Bê tông mác cao: đông kết nhanh, có thể tháo cốp pha sớm hơn.
- Bê tông mác thấp: cần nhiều thời gian hơn để đạt cường độ.
Điều kiện thời tiết
- Thời tiết nóng ẩm: bê tông đông kết nhanh hơn.
- Thời tiết lạnh: quá trình thủy hóa chậm, cần kéo dài thời gian giữ cốp pha.
Phụ gia bê tông
- Sử dụng phụ gia rút ngắn thời gian ninh kết có thể rút ngắn thời gian tháo cốp pha.
- Tuy nhiên, cần kiểm soát chặt chẽ chất lượng để tránh rủi ro.
Công tác bảo dưỡng bê tông
- Bê tông được dưỡng ẩm đúng cách sẽ đạt cường độ nhanh và ổn định.
- Nếu để bê tông khô nhanh, dễ nứt bề mặt, ảnh hưởng đến việc tháo cốp pha.
Lưu ý quan trọng khi tháo cốp pha
- Không tháo khi bê tông chưa đạt cường độ tối thiểu theo tiêu chuẩn.
- Khi tháo phải thực hiện từ từ, tránh gây rung lắc.
- Ưu tiên tháo theo thứ tự từ xa đến gần, từ trên xuống dưới.
- Với công trình cao tầng, cần giữ lại hệ chống tạm ở tầng dưới ngay cả khi tháo cốp pha tầng trên.
- Kiểm tra lại cốp pha sau khi tháo, chỉ sử dụng lại khi không bị cong vênh, biến dạng.
Hậu quả nếu tháo cốp pha sai thời điểm
- Tháo quá sớm: bê tông chưa đạt cường độ → dễ nứt, võng, thậm chí sập đổ.
- Tháo quá muộn: làm chậm tiến độ, tăng chi phí nhân công, khó xoay vòng cốp pha.
- Ảnh hưởng đến thẩm mỹ: cạnh bê tông bị sứt mẻ, bề mặt không nhẵn.
Kinh nghiệm thực tế từ các công trình
Qua hơn 12 năm kinh nghiệm thi công hàng trăm công trình lớn nhỏ trên toàn quốc, Song Vũ rút ra kinh nghiệm:
- Cần kết hợp cả tiêu chuẩn và quan sát thực tế trong thi công công trình
- Luôn dưỡng hộ bê tông ít nhất 7 ngày đầu để đảm bảo quá trình thủy hóa diễn ra hoàn chỉnh.
- Luôn ưu tiên an toàn và chất lượng hơn tiến độ.
Việc xác định thời gian tháo cốp pha không chỉ là bước kỹ thuật đơn thuần mà còn là yếu tố then chốt quyết định an toàn và tuổi thọ công trình. Mỗi vị trí kết cấu (cột, dầm, sàn, ban công, cầu thang) có thời gian tháo khác nhau, phụ thuộc vào mác bê tông, điều kiện thi công và quy chuẩn kỹ thuật.
>>Xem thêm “Báo giá xây nhà trọn gói Biên Hòa Đồng Nai 2025”